Boek een lezing of rondleiding bij deze modetentoonstelling in Kunstmuseum Den Haag van 24 september 2022 tm 5 maart 2023.

Door Elsje Drewes, met een voorwoord van Meta Knol

Beschikbaar via Primavera Pers Leiden vanaf 1 mei 2021

Frans de Wit Landmarks

Beeldhouwer Frans de Wit (1942-2004) schiep op 38 plekken in Nederland beelden die in het landschap en ook in onze beleving daarvan zijn verankerd. Het meest beroemd geworden zijn de ‘Klimwand’ en ‘Dubbele schijf met trap in grofpuinheuvel’ in Spaarnwoude. Dat laatste werk speelde een prominente rol in het tv-programma Krasse knarren en wordt sindsdien aangeduid als ‘de trap van Van Kooten en De Bie’.

Frans de Wit maakte zeer grote werken. Ze zijn modern, stoer, eigenzinnig en opvallend. Ze tillen het landschap op. Maar het omgekeerde komt ook voor: dan is het landschap dienblad voor de kunst. Visuele beleving nodigt de beelden soms ook uit tot actieve deelname, denk aan het enorme ‘Vierkant eiland in de plas’ in Rotterdam. Of ze vervullen een dienstbare rol als windkering, zoals het ‘Middendeel van het windscherm’ langs het Calandkanaal.

Nederlandse beeldhouwkunst 20e eeuw

In Frans de Wit. Landmarks beschrijft Elsje Drewes de ontwikkeling van een indrukwekkend kunstenaarschap. Ze sprak met familie en vrienden van De Wit, kreeg toegang tot diverse (persoonlijke) archieven en creëerde een grondig en gevarieerd beeld van een van de belangrijkste Nederlandse beeldhouwers van de twintigste eeuw. Dit boek verschijnt mede naar aanleiding van het feit dat enkele grote werken van De Wit een permanente plek krijgen in het nieuw ontworpen Ankerpark in Leiden.

Elsje Drewes (1967) is kunsthistorica. Zij schreef een monografie over de Nederlandse kunstenaar Willem Schrofer en catalogusteksten voor de kunstenaars Ber Mengels en Hannie Bal. Jarenlang werkte zij bij Galerie de Expeditie in Amsterdam en vertegenwoordigde ze hedendaagse kunstenaars. Tegenwoordig geeft Drewes lezingen, rondleidingen en lessen in verschillende musea.

Glans en Geluk, kunst uit de wereld van de Islam is een bijzondere tentoonstelling waar de liefde voor het sieren van boeken, deuren, tegels, kommen, kannen, kruiken, instrumenten, tapijten en andere gebruiksvoorwerpen met prachtige, vaak gestileerde ornamenten en kalligrafieën in de spotlights gezet is.

Moskeelamp met het lichtvers uit de Koran en titels van opdrachtgever, Syrië ofEgypte, 1322-1328, glas met emaillebeschildering en verguldsel, hoogte 32,1 cm Gemeentemuseum Den Haag.

Perzische literatuur verbeeld in miniaturen, het hofleven op deuren of de paradijstuin op een kleed: de met grote aandacht gemaakte voorwerpen tonen ons een eeuwenlang streven naar glans en geluk. De rondleiding is als een boeiende reis door deze verschillende leefwerelden en verhalen. Ook zien we de oorsprong van vakwerk dat nog tot op de dag van vandaag gebruikt wordt zoals lusterglazuur en het gebruik van kobaltblauwe decoratie.

https://www.gemeentemuseum.nl/nl/tentoonstellingen/glans-en-geluk

https://www.youtube.com/watch?v=hnAyaxDk7Vs

Voor meer informatie over de rondleiding kunt u contact opnemen door een email te sturen naar elsje.drewes @ casema.nl

(het emailadres graag kopiëren en de spaties verwijderen bij versturen … helaas wordt er veel spam verzonden naar emailadressen die op webpagina’s staan en dit voorkomt het grotendeels. Excuses hiervoor)

In een mooi overzicht toont het Gemeentemuseum Den Haag een overzicht van het werk van de kunstenaar Alexej von Jawlensky  (1864-1941) en dat van tijdgenoten.

Alexej von Jawlensky, Vrouwenkop, 1911, Olieverf op karton, 
55,2 x 51,3 cm, Gemeentemuseum Den Haag

Samen met levensgezellin Marianne von Werefkin trekt Jawlensky naar München in 1896 om zich verder te bekwamen in het schilderen. Het levendige kunstklimaat en de goede kunstopleidingen in München hebben een magnetische werking op kunstenaars uit velerlei streken. Zo ontmoet hij ook de kunstenaar Kandinsky en de twee raken bevriend.  Werefkin organiseert er regelmatig een salon die door vele kunstenaars, schrijvers, componisten en kunstkenners bezocht wordt. In het nabijgelegen plaatsje Murnau in de alpen werken de paren Jawlensky / Werefkin en Kandinsky / Münter zij aan zij in een expressionistische stijl waarin hun beleving van het landschap in heldere kleuren verbeeld wordt. Terugkijkend op het oeuvre van Jawlensky is dit een belangrijke periode geweest voor de ideeën die hij vormde en besprak over het vinden van synthese. Van hieruit groeit bij Jawlensky langzaamaan een interesse naar het werken in reeksen.

In de tentoonstelling zijn topstukken uit Jawlensky’s expressionistische periode te zien en daarnaast ook de prachtige meditatieve werken die later ontstaan. Tijdens de 1,5 uur durende rondleiding besteden we ook aandacht aan het gedachtengoed van de kunstenaar. Op het einde van zijn leven heeft Jawlensky zijn memoires gedicteerd en daarnaast zijn er een aantal brieven geweest die licht doen schijnen op zijn overdenkingen. Uit het Jawlensky-archief en uit naamgeving aan diverse schilderijen blijkt verder zijn interesse voor muziek. Ook hier zal aandacht aan besteed worden.

https://www.gemeentemuseum.nl/nl/tentoonstellingen/alexej-von-jawlensky

Voor meer informatie over de rondleiding kunt u contact opnemen door een email te sturen naar elsje.drewes @ casema.nl

(het emailadres graag kopiëren en de spaties verwijderen bij versturen … helaas wordt er veel spam verzonden naar emailadressen die op webpagina’s staan en dit voorkomt het grotendeels. Excuses hiervoor)

Deze tentoonstelling laat met meer dan 350 objecten het ontstaan van de Art Deco in Parijs zien. De modeontwerper Paul Poiret wordt gezien als vader van deze stijl en had oog voor alle vernieuwingen om hem heen. Hij vertaalde dat niet alleen in grensverleggende kleurige kledingontwerpen, maar was ook degene die zag dat een totaalconcept een onvergetelijker indruk maakt. De vrouw, de kleding, het schoeisel, de geuren die zij droeg en haar huis, werden door Poiret liefst  van top tot teen en van huis tot haard vormgegeven. Om de aandacht te vestigen op zijn ontwerpen, gaf hij spraakmakende gekostumeerde feesten die volgens hetzelfde concept waren georganiseerd. Het thema van het feest was leidraad voor de aankleding van zijn huis, de hapjes, de muziek, en uiteraard de kleding die hij ervoor ontwierp. …En alleen als je uitgenodigd was, mocht je verschijnen in de rol die je toebedacht was ….in het juiste kostuum wel te verstaan. Het was een uitstekende manier om veel ophef te veroorzaken, waardoor werkelijk iedereen het over hem had. Zijn naam was gevestigd. Poiret gaf zijn bedrijf op innovatieve wijze vorm en gaf niet alleen aanzet tot vernieuwingen in de mode (zoals het weglaten van het corset, het gebruiken van felle en contrasterende kleuren in grote patronen, het maken van bijpassend parfum als modehuis, het lopen over een catwalk) maar ook in de manier waarop je de waren aan de man brengt als een totaalbeeld en als een beweging waar iedereen graag bij wil horen. Nog immer actueel dus.

De tentoonstelling is als een feestelijke reis door de jaren tien en roaring twenties waarbij beeldende kunst, toegepaste kunst en mode uit die tijd (geheel volgens Art Deco/Poiret idee) een totaalbeeld geven van wat er speelde.

Kunstenaars en ontwerpers waarvan werken opgenomen zijn:

O.a. Pablo Picasso, Modigliani, Brancusi, Kees van Dongen, Paul Iribe, George le Pape, kostuums van les Ballet Russes (fantastisch dat die er ook zijn!) vele modeontwerpen van Paul Poiret, Atelier Martine, Parfum Rosine, Cartier juwelen.

https://www.gemeentemuseum.nl/nl/tentoonstellingen/art-deco

https://www.trouw.nl/cultuur/poiret-de-vader-van-de-art-deco~af22a31d/

Voor meer informatie over de rondleiding kunt u contact opnemen door een email te sturen naar elsje.drewes @ casema.nl

(het emailadres graag kopiëren en de spaties verwijderen bij versturen … helaas wordt er veel spam verzonden naar emailadressen die op webpagina’s staan en dit voorkomt het grotendeels. Excuses hiervoor)

Interview met Benno Tempel, directeur Gemeentemuseum, over de tentoonstelling Art Deco Paris door de website Haagse Dingen:

Filmpje met allemaal fragmenten uit die tijd met onder andere een dansende Josephine Baker!

De Spaanse kunstenaar Julio Gonzáles (1876-1942) is de eerste beeldhouwer die beelden maakt door ijzer (metaaldraden, platen, ijzerschroot) aan elkaar te lassen. Daarmee maakt hij tekeningen in de ruimte.

De stap naar het werken als beeldend kunstenaar neemt hij pas als hij de 50 al gepasseerd is. Voor die tijd was hij smid in het familiebedrijf. Het vak leerde hij van zijn vader, net als zijn oudere broer Joan die, als hun vader sterft, het bedrijf leidt. Beide broers hebben de ambitie om (kunst)schilder te worden. In 1900 wordt het bedrijf naar Parijs verhuisd vanwege de verslechterde economische omstandigheden in Barcelona. Hier komen de broers in contact met vele vernieuwende kunstenaars en Picasso logeert enige tijd bij broer Joan omdat hij geen geld heeft. De vriendschap die in deze tijd met Picasso ontstaat werpt eind jaren twintig haar vruchten af (na een lange periode van gebrouilleerd zijn). Picasso heeft een schetsontwerp gemaakt voor een monument voor zijn vriend en dichter Apollinaire. De enige die hem kan helpen het plan te realiseren is Julio Gonzáles omdat hij weet hoe hij met een dan zeer vernieuwende techniek kan lassen en omdat hij een smid is die de meest verfijnde ontwerpen uit metaal kan toveren. Gonzáles en Picasso werken enige jaren samen aan meerdere voorstellen voor het monument voor Apollinaire. Door deze nieuwe manier van werken realiseert Gonzáles zich dat hij het ambachtelijk stadium voorbij is en de stap naar beeldende kunst wil maken.

Op deze tentoonstelling is een groot aantal werken te zien die hij in de relatief korte periode van zijn kunstenaarschap maakte. Verrassende sculpturen waarbij ijzer en ruimte een spel spelen. De inrichting van de tentoonstelling (door conservator Laura Stamps) is werkelijk prachtig en toont de werken in een rustige omgeving zodat zij uitstekend tot hun recht komen.

https://www.gemeentemuseum.nl/nl/tentoonstellingen/gonzalez-picasso-en-vrienden

https://www.nrc.nl/nieuws/2018/01/04/gonzalez-laat-je-afdalen-naar-de-grond-onder-je-voeten-a1587113

Voor meer informatie over de rondleiding kunt u contact opnemen door een email te sturen naar elsje.drewes @ casema.nl

(het emailadres graag kopiëren en de spaties verwijderen bij versturen … helaas wordt er veel spam verzonden naar emailadressen die op webpagina’s staan en dit voorkomt het grotendeels. Excuses hiervoor)

Het Gemeentemuseum Den Haag toont een indrukwekkend overzicht van het vroege werk van Anton Heyboer. In de jaren zestig en zeventig werden de etsen van Heyboer opgenomen in internationaal toonaangevende museale collecties en tentoonstellingen. Het vroege werk is in de loop der tijd echter in de vergetelheid geraakt. Dat komt doordat Heyboer eind jaren zeventig opeens een Bekende Nederlander wordt. TV -programma’s en roddelbladen vinden het fantastisch om Heyboers excentrieke leefwijze voor het voetlicht te brengen. Heyboer zelf doet er graag aan mee en neemt tegelijkertijd het kunstcircuit op de hak door zelf voor een habbekrats zijn nieuwste werken te verkopen die hij in sneltreinvaart schildert. Op dit moment haken de serieuze tentoonstellingsinstituten en de verzamelaars af. Het beeld van de zonderlinge, in snelproductie werkende kunstenaar, die samenleeft met vijf vrouwen en heel veel dieren in een zelfgebouwd doolhof van schuren op een drassige reep land in Den Ilp, is wat op ieders netvlies blijft hangen.

Nu is het tijd om dat beeld weer wat te nuanceren door het vroege werk te belichten dat zo’n totaal andere sfeer met zich meedraagt dan wat al die tv programma’s toonden. De vroege werken raken direct een snaar bij de toeschouwer. De etsen tonen het grip krijgen van Heyboer op zijn leefwereld die mede gevormd is door wat hij meemaakte in zijn jeugd, als tewerkgestelde in Duitsland in de Tweede Wereldoorlog en de crisis die de kunstenaar doormaakt begin jaren vijftig in het psychiatrisch ziekenhuis Santpoort. Zoekend naar een systeem om het elementaire van het leven te duiden ontstaan er etsen waarin eenvoudige mensfiguren hun plek vinden in een labyrintisch geheel van punten, lijnen, tekstfragmenten en cijfers die allemaal hun eigen symboliek in zich dragen.

Aan het begin van dit jaar werd een uit 27 delen bestaande ets van Heyboer teruggevonden die hij maakte voor de Documenta in Kassel uit 1964. De titel van het werk is:

Het goede moment

Op een beter moment had dit prachtige werk niet ‘boven water’ kunnen komen. Het is blikvanger en naamgever van de tentoonstelling geworden.

Interessante links:

http://www.arttube.nl/videos/anton-heyboer-het-goede-moment

https://www.gemeentemuseum.nl/nl/tentoonstellingen/anton-heyboer

https://www.nrc.nl/nieuws/2017/08/25/eerherstel-voor-de-vergeten-kunst-van-anton-heyboer-12670483-a1571110

Rondleidingen:

1 uur: u wordt langs de hoogtepunten van de tentoonstelling geleid

1,5 uur: naast de hoogtepunten kunnen we aan nog meer werken aandacht besteden uit de tentoonstelling.

Voor meer informatie over de rondleiding kunt u contact opnemen door een email te sturen naar elsje.drewes @ casema.nl

(het emailadres graag kopiëren en de spaties verwijderen bij versturen … helaas wordt er veel spam verzonden naar emailadressen die op webpagina’s staan en dit voorkomt het grotendeels. Excuses hiervoor)

In deze grote overzichtstentoonstelling van Piet Mondriaan is goed te zien hoe de kunstenaar al kijkend naar de wereld om hem heen een nieuwe beeldtaal vindt: abstractie.

Door stap voor stap de opbouw naar de bekende composities met rode, gele, blauwe, witte, en grijze vlakken en zwarte lijnen te zien, krijgt u tijdens de rondleiding inzicht in het grote gedachtengoed dat erachter verscholen ligt. Door de natuur te observeren en er zich filosofisch toe te verhouden, gaat Mondriaan opzoek naar de essentie van de werkelijkheid om uiteindelijk vat te krijgen op de universele basis waar de wereld uit opgebouwd is. Het zoeken naar – en vinden van – evenwicht en harmonie staat symbool voor hoe belangrijk die balans is voor  het functioneren van alles.

In de rondleiding wordt het tijdbeeld geschetst en kunnen we de weerslag zien van Mondriaans levenslange ontdekkingsreis. Omdat er zo veel te vertellen valt heb ik 2 rondleidingen samengesteld:

1,5 uur: hoogtepunten uit de tentoonstelling

1,5 uur: verdiepende rondleiding op de eerste rondleiding

Voor meer informatie over de rondleiding kunt u contact opnemen door een email te sturen naar elsje.drewes @ casema.nl

(het emailadres graag kopiëren en de spaties verwijderen bij versturen … helaas wordt er veel spam verzonden naar emailadressen die op webpagina’s staan en dit voorkomt het grotendeels. Excuses hiervoor)

Het stadse leven is het onderwerp van deze tentoonstelling in het Gemeentemuseum Den Haag. Rond 1880 zijn de steden enorm aan het groeien doordat de samenleving aan het veranderen is. De industrialisatie zorgde ervoor dat veel mensen naar de steden trokken om te werken in de fabrieken in de directe omgeving. Door massaproductie ontstaat er ook een nieuwe manier van waren aan de man brengen. Warenhuizen ontstaan en winkels strijden om de mooiste etalage want de aandacht van de koper moet op een aantrekkelijke manier gestuurd worden. Breitner, Isaac Israels, Willem Witsen en Jacobus van Looy richten onder anderen hun aandacht op al dit nieuws in plaats van zich op het landschap te concentreren zoals hun directe voorgangers van de Haagse School dat deden.

Het is mooi te zien in deze tentoonstelling hoe een veranderende wereld door de kunstenaars in beeld wordt gebracht en dat zij de invloed van nieuwe ontdekkingen, zoals de fotografie, verwerken in de schilderijen.

Rondleidingen

1 uur: u wordt langs de hoogtepunten van de tentoonstelling geleid

1,5 uur: naast de hoogtepunten kunnen we aan nog meer werken aandacht besteden uit de tentoonstelling.

Voor meer informatie over de rondleiding kunt u contact opnemen door een email te sturen naar elsje.drewes @ casema.nl

(het emailadres graag kopiëren en de spaties verwijderen bij versturen … helaas wordt er veel spam verzonden naar emailadressen die op webpagina’s staan en dit voorkomt het grotendeels. Excuses hiervoor)